Encyklopedia Solidarności

Elżbieta Dworzak, ur. 2 VIII 1944 w Golkowicach k. Krakowa. Absolwentka Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Opolu (1967), Podyplomowego Studium Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (1977), Podyplomowego Studium Muzeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (1984); nauczyciel, muzeolog.

Od IX 1980 w „S”, w II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1981 członek Komitetu Założycielskiego, następnie Komitetu Zakładowego przy UW w Opolu; II-XII 1981 mąż zaufania na Wydz. Kultury i Sztuki UW; po odmowie podpisania deklaracji lojalności zwolniona z pracy w WKiS UW, podjęła pracę w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej.

1983-1985 kolporterka wydawnictw podziemnych, kurier grupy związanej ze Zbigniewem Bereszyńskim (przewoziła z Wrocławia m.in. „Dziś”, „Walkę”, „cdn”, „Biuletyn Dolnośląski”, „Rzeczpospolitą Samorządną”, „Prawdę”, „Ogniwo”, „Sumienie”, „Spotkania”, „Z dnia na dzień”, „Solidarność Walczącą”, „Świt”, „Z rąk do rąk”, „Wolną Polskę”, książki NOWej, Inicjatywy Wydawniczej Aspekt, Biblioteczki Robotniczej); za pośrednictwem Leokadii Bereszyńskiej przekazywała materiały internowanym. 1986-1989 uczestniczka spotkań KIK.

1989-1990 członek KO w Opolu; zaangażowana w przygotowanie wyborów 4 VI 1989 (plakatowanie, organizowanie spotkań z kandydatami „S”, opracowanie materiałów informacyjnych). Od 1983 pracownik Muzeum Śląska Opolskiego w Opolu.

Autorka m.in. artykułów: ''Mieszkańcy Ziemi Opolskiej w gułagu'', „Zesłaniec” 1996, nr 1, s. 96-102; ''Pochodzenie terytorialne ludności osiedlonej w Opolu w latach 1945-1950 w świetle dokumentów zachowanych w Archiwum Archiwum Archiwum, wydawnictwo założone w 1977 w Warszawie przez Jacka Arcta i Jadwigę Żelechowską we współpracy z grupą osób, które od 1974 powielały techniką fotograficzną wydawnictwa emigracyjne i ulotki (m.in. zawiadamiające o mszach rocznicowych). Działało do 1981 (do 1978 bez nazwy), w 1978 powstała formalna struktura i przyjęto nazwę. Państwowym w Opolu'', „Opolski Rocznik Muzealny” 2004, t. XV, s. 27-41.

Antoni Maziarz