Encyklopedia Solidarności

Barbara Kojer, ur. 21 IV 1927 w Wilnie, zm. 14 VII 1998 w Warszawie. W 2. poł. l. 40. studentka historii na Uniwersytecie Warszawskim.

W czasie II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej w AK, uczestniczka powstania warszawskiego, nast. 1944–1945 jeniec obozów w Altengrabow i Gross-Libars (Niemcy). Od l. 60. na rencie, od 1973 na emeryturze.

Od IX 1980 w „S”; 1981 członek Koła Kombatantów przy Delegaturze ZR Małopolska w Zakopanem.

Po 13 XII 1981 współpracowniczka Arcybiskupiego Komitetu Pomocy Więzionym i Internowanym Archidiecezji Krakowskiej, 1982–1988 organizatorka wypoczynku na Podhalu dla działaczy podziemia, osób represjonowanych i ich rodzin. 1982–1989 współpracowniczka Tajnej Miejskiej Komisji „S” w Zakopanem. W 1982 odmówiła przyjęcia Warszawskiego Krzyża Powstańczego w proteście przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego. 1 V 1983 uczestniczka niezależnej manifestacji w Zakopanem. Od 1983 kolporterka tamże wydawnictw podziemnych, m.in. pism „Baza”, „CDN – Głos Głos "Głos", podtytuł: „Niezależny miesięcznik społeczno-polityczny”, pismo wydawane X 1977 – XII 1989 (z przerwą II 1981 – II 1982) w Warszawie z inicjatywy środowiska KSS KOR. Wolnego Robotnika”, „Kos”, „Tygodnik Mazowsze”, „Tygodnik Wojenny”, „Wola”, „Wyzwolenie”, książek, znaczków poczt podziemnych, ulotek. W 1985 dwukrotnie uczestniczka głodówki rotacyjnej w kościele Narodzenia NMP w Krakowie-Bieżanowie. 9 X 1985 po rewizji w mieszkaniu przewieziona do WUSW w Nowym Sączu, poddana wielogodzinnemu przesłuchaniu. Od 1986 członek Komisji Interwencji i Praworządności „S”, 25–28 VIII 1988 uczestniczka Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w parafii św. Maksymiliana Kolbego w Krakowie-Mistrzejowicach, W X 1988 inicjatorka petycji do Sejmu PRL ws. wprowadzenia pluralizmu związkowego. 15 I 1989 członek Tymczasowego Międzyzakładowego Komitetu „S” w Zakopanem i Gminie Tatrzańskiej, organizatorka poradnictwa prawnego dla odradzających się struktur zakładowych „S” w Nowym Targu i Zakopanem, od 4 V 1989 członek prezydium Tymczasowej Komisji Miejskiej „S” w Zakopanem, odpowiedzialna za pracę sekcji interwencji. 20–21 V 1989 reprezentantka KIiP na Zjeździe Związkowców Litwy w Wilnie.

1989 uczestniczka kampanii wyborczej KO na Podhalu, 1990 II Międzynarodowej Konferencji Praw Człowieka w Leningradzie (ZSRS).

Odznaczona Krzyżem Wolności i Solidarności (2017).

1983–1984 rozpracowywana przez Wydz. III KW MO/WUSW w Nowym Sączu w ramach SOR krypt. Regle; 1988–1990 w ramach KE krypt. Filatelistka.

Ewa Zając, Sławomir Chmura