Encyklopedia Solidarności

Edward Sitarz, ur. 22 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1945 w Kałuszu (ZSRR), zm. 29 VI 2003 w Kostrzynie nad Odrą. Ukończył Zasadniczą Kolejową Szkołę Zawodową w Stargardzie Szczecińskim (1963).

1963–1969 zatrudniony w PKP w Kostrzynie nad Odrą. 1970–1983 ślusarz w Kostrzyńskich Zakładach Papierniczych.

Od IX 1980 w „S”; wiceprzew. KZ; delegat na I WZD Regionu Gorzów Wielkopolski, od IV 1981 członek ZR.

Po 13 XII 1981 współorganizator podziemnych struktur „S” w KZP i Kostrzynie nad Odrą, łącznik z RKW w Gorzowie Wielkopolskim (współpraca m.in. ze Zbigniewem Bełzem, Stanisławem Żytkowskim, Edwardem Borowskim), współorganizator (z Diecezjalnym Komitetem Pomocy Osobom Represjonowanym: Grażyną Pytlak i Tadeuszem Kwiecińskim) pomocy dla represjonowanych i ich rodzin, współpracownik podziemnych wydawnictw, organizator drukarń i materiałów poligraficznych (m.in. papieru dla wydawnictw w KZP), emisji audycji Radia „S” na terenie Kostrzyna nad Odrą. X 1983 zwolniony z pracy w KZP. XI–XII 1983 właściciel wytwórni grzejników.

20 XII 1983 aresztowany, osadzony w AŚ w Międzyrzeczu, 6 III 1984 zwolniony. 16 IV 1984 ponownie aresztowany (oskarżony w procesie Radia „S” z Włodzimierzem Jagodzińskim, Witoldem Bednarzem, Heleną Klockowską, Adamem Pelikanem, Edwardem Klimukiem, Tadeuszem Kormanem, Jadwigą Wolińską), 9 V 1984 skazany przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim na rok i 2 mies. pozbawienia wolności, 25 VII 1984 zwolniony na mocy amnestii. 21 II 1985 aresztowany, osadzony w AŚ w Zielonej Górze, 11 XI 1985 skazany przez Sąd Rejonowy w Słubicach na 2 lata pozbawienia wolności w zawieszeniu. Podejmowane przez niego próby prowadzenia prywatnej działalności w Kostrzynie nad Odrą udaremniano przez zastraszanie klientów.

1990–1994 radny tamże. Od 1993 prywatna działalność gospodarcza.

Odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności (2015).

1981–1984 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO/WUSW w Gorzowie Wielkopolskim w ramach SO krypt. Statut.

Grażyna Pytlak