Encyklopedia Solidarności

Janusz Marek Smagoń, ur. 8 III 1951 w Paczkowie k. Nysy. Ukończył Technikum Mechaniczne dla Pracujących w Nysie (1979).

1972-1982 frezer w Zakładach Urządzeń Przemysłowych w Nysie. Od 1976 autor i kolporter ulotek rozrzucanych podczas przejazdów po kraju (jako siatkarz Stali Nysa i Mostostalu Kędzierzyn-Koźle), m.in. informujących o wydarzeniach w Radomiu i Ursusie.

29-30 VIII 1980 uczestnik strajku okupacyjnego w ZUP w Nysie, 5-6 IX 1980 organizator i uczestnik strajku zakończonego 17 IX 1980 podpisaniem porozumienia z KS; od IX 1980 w „S”, założyciel i przewodniczący Komitetu Założycielskiego przy ZUP w Nysie, przewodniczący Tymczasowej KZ, od XI 1980 wiceprzewodniczący KZ, od końca IX 1980 wiceprzewodniczący MKZ „S” Nysa.

13-16 XII 1981 w ukryciu, 16 XII 1981 internowany w Ośr. Odosobnienia w Opolu, Nysie i Grodkowie, zwolniony 23 VII 1982. Po wyjściu współzałożyciel TKZ „S” ZUP przy Nysa, 1982-1989 redaktor podziemnego pisma „Odmiennym Zdaniem”, odpowiedzialny za druk (we współpracy m.in. z Kamilą i Zygmuntem Wojciechowskimi, Andrzejem Borulą, Janem Kapturkiewiczem, Władysławem Pytlarzem, Tadeuszem Korczakiem); współorganizator akcji ulotkowych i zbiórek pieniędzy na pomoc represjonowanym. W XI 1982 zwolniony z pracy za zorganizowanie strajku, do VIII 1986 utrzymywał się z zajęć dorywczych. Wielokrotnie poddawany rewizjom, zatrzymywany.

29 XI 1986 – 29 V 1989 w Wenezueli, działacz polonijnej organizacji Solidaridad Venezuela oraz Club Polaco (w kontakcie z Olgą Jarzbińską, Krystyną Kleyny), współorganizator i uczestnik Zjazdu CSSO (Conference of Solidarity Suport Organizations – Porozumienie Organizacji Wspierających „S”) w Caracas, Aachen i Krakowie; w Caracas organizator pomocy materialnej dla opozycji w ZUP Nysa. Utrzymywał kontakty z Kongresem Polonii Amerykańskiej (z prof. Jerzym Lerskim). Od 1989 uczestnik Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafiach św. Jakuba i św. Jana w Nysie; przewodniczący KZ przy ZUP, delegat na kolejne WZD Regionu Śląsk Opolski, wiceprzewodniczący ZR, 1992-1994 przewodniczący Krajowej Sekcji Branży Metalowców „S” w Gdańsku, następnie członek Światowej i Europejskiej Federacji Metalowców. 1994-2002 członek Chrześcijańskiego Związku Zawodowego im. ks. Jerzego Popiełuszki. 1990-2005 wiceprezes Ligi Nyskiej, 1994-2006 radny Miasta i Gminy w Nysie z listy Stowarzyszenia Samorządowego Liga Nyska. Od 2005 w PiS. Od I 2008 ławnik Sądu Okręgowego w Opolu.

Do 3 XII 1980 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Opolu w ramach SOS krypt. Reformacja; do 18 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1987 przez p. V/III RUSW w Nysie w ramach SOR krypt. Samorządni.

Antoni Maziarz