Smyk Marek Ekspedyt
Marek Ekspedyt Smyk, ur. 7 III 1941 w Krasnymstawie. Ukończył Zaoczne LO we Wrocławiu (1969).
1957–1958 robotnik PKP w Słupsku. 1958 członek (z Hieronimem Dobrowolskim, Grzegorzem Fabichem, Grzegorzem Smykiem i Grzegorzem Wojtkiewiczem) organizacji niepodległościowej Białe Orły tamże, m.in. kolporter ulotek, zrywał propagandowe afisze. XII 1958 w zw. z informacją o prowadzonym śledztwie ws. organizacji wyjechał do Krasnegostawu, tam wezwany i przesłuchany w KW MO w Lublinie, nast. w zw. z niestawieniem się na rozprawę sądową w Koszalinie. 27 I 1959 aresztowany w Krasnymstawie, osadzony w AŚ w Koszalinie, 27 II 1959 skazany przez Sąd Wojewódzki tamże na 10 mies. pozbawienia wolności w zawieszeniu. III–XII 1959 zwalniany z pracy w Krasnymstawie (Zakładu Jajczarsko-Drobiarskiego, fermentowni tytoniu, cegielni) i Słupsku (Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki Ruch, Miejskiego Handlu Detalicznego), XII 1959–1964 ajent w Obsłudze Ratalnej Sprzedaży Ekspozytura w Słupsku, 1964–1969 referent ds. handlu w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie Handlu Artykułami Papierniczymi i Sportowymi tamże, 1969–1970 kierownik techn.-ekonomiczny transportu w GS Samopomoc Chłopska tamże. 1970–2006 pomocnik maszynisty, maszynista, referent ds. ruchu w Zakładzie Transportu KGHM w Lubinie/(od 1997) Pol Miedź Trans Sp. z o.o. tamże.
29–31 VIII 1980 uczestnik strajku w zakładzie. Od IX w „S”, IX 1980 współzałożyciel, członek Komitetu Założycielskiego, nast. Zakładowej Komisji Robotniczej. 27 I 1981 oddelegowany przez Międzyzakładową Komisję Robotniczą KGHM w Lubinie do Połączonego KS Dolny Śląsk, do 10 II 1981 uczestnik strajku w klubie Gencjana Gencjana „Gencjana”, podtytuły: „Pismo Solidarności Walczącej”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Jelenia Góra”, „Pismo Organizacji Solidarność Walcząca Oddział Jelenia Góra”, I–X 1985 wydawane przez Oddział SW w Jeleniej Górze i Agencję Informacyjną Solidarności Walczącej we Wrocławiu (n-ry 1–5). w Jeleniej Górze. VI i X 1981 delegat na I i II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. WZD Woj. Legnickiego, od VI 1981 członek Zarządu Oddziału Wojewódzkiego w Legnicy ZR Dolny Śląsk.
13 XII 1981 zatrzymany w siedzibie ZOW w Legnicy. 1982–1989 kolporter podziemnych wydawnictw, m.in. „Zagłębia Miedziowego”, „Żądła Robola”, „Bar(d)aka”, „Solidarności Walczącej”, „Solidarności Dolnośląskiej” i „Tygodnika Mazowsze”, uczestnik i współinicjator zbiórek pieniężnych na pomoc dla rodzin represjonowanych i ofiar zbrodni lubińskiej. 2 IX 1982 internowany, przetrzymywany w Ośr. Odosobnienia w Nysie, 25 XI 1982 zwolniony. 1982–1988 wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany (m.in. 16 VI 1982, 7 III 1984, 31 VIII 1985); 1 IX 1985 ukarany grzywną przez kolegium ds. wykroczeń. 1984–1989 działacz Międzyzakładowej Komisji Wykonawczej Zagłębia Miedziowego (współpracownik Jana Gacy), pozyskiwał i rozwoził materiały poligraficzne (m.in. papier i matryce), drukarz ulotek. 15 IX 1985 zwolniony z pracy, 16 IV 1986 przywrócony do pracy orzeczeniem Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu.
I 1989–1990 wiceprzew. Międzyzakładowego Komitetu Organizacyjnego „S” Zagłębia Miedziowego w Legnicy, 1990–1998 przew. ZKR, 1999–2003 wiceprzew., 2003–2006 przew., 1990–2003 delegat na WZD Woj. Legnickiego/Regionu Zagłębie Miedziowe, 1990–1998 członek ZR Zagłębie Miedziowe, 1990–1995 w prezydium, 1993–1995 członek KK. Od 2006 na emeryturze, członek Koła Emerytów i Rencistów „S” przy PMT.
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2007), Krzyżem Wolności i Solidarności (2020).
21 XII 1982–30 XI 1984 rozpracowywany przez Wydz. V KW MO w Legnicy/p. V RUSW w Lubinie w ramach KE krypt. Maszynista, 4 V 1988–23 X 1989 przez Wydz. V WUSW w Legnicy w ramach SOR krypt. Aktywiści.