Tokarczuk Ignacy
Ignacy Marcin Tokarczuk, abp, ur. 1 II 1918 w Łubiankach Wyższych, pow. Zbaraż (obecnie Ukraina), zm. 29 XII 2012 w Przemyślu. Alumn Metropolitalnego Seminarium Duchownego we Lwowie (1937-1942), studia teologiczne i filozoficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, Wydz. Teologiczny, święcenia kapłańskie (1942), ukończył Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi Polskiej KUL (1946-1948), Wydz. Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL (1946-1947), Wydz. Filozofii Chrześcijańskiej KUL (1947-1950), doktorat z filozofii (1951).
1942-1944 wikariusz parafii św. Stanisława Biskupa w Złotnikach (dekanat Podhajce), 1944-1945 wikariusz parafii św. Marii Magdaleny we Lwowie i duszpasterz w należącym do parafii kościele na Kulparkowie, 1945-1946 wikariusz parafii Chrystusa Króla w Katowicach, 1947-1950 proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Łebuni k. Lęborka, 1951-1952 st. asystent Wydz. Filozoficznego KUL, prowadził wykłady w Seminarium Duchownym w Lublinie (kapelan w domu akademickim dla studentek KUL w Krężnicy Jarej), 1952-1962 wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego Hosianum w Olsztynie, 1952-1954 proboszcz w parafii Orzechowo i jej filii w Pluskach koło Olsztynka, 1954-1957 w parafii św. Wawrzyńca w Gutkowie koło Olsztyna, 1957-1960 organizator duszpasterstwa akademickiego w Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie przy kościele NSPJ, 1962-1966 adiunkt Katedry Teologii Pastoralnej KUL, 1964-1966 drugi z-ca dyr. Konwiktu Księży Studentów KUL. Od 3 XII 1965 bp ordynariusz przemyski, ingres i konsekracja 6 II 1966. 1967-1989 członek Komisji Episkopatu Polski ds. Duszpasterstwa Ogólnego oraz od 1975 przew. Komisji Iustitia et Pax; 1990-1991 współprzew. Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu. 2 VI 1991 otrzymał godność abp. ad personam. Od 25 III 1992 abp metropolita przemyski, od 17 IV 1993 na emeryturze.
1958 i 1960 Wydz. ds. Wyznań Prezydium WRN w Olsztynie odrzucił jego kandydaturę na proboszcza w parafiach w Olsztynie i Nidzicy. Doprowadził do znaczącego rozwoju sieci parafialnej i budownictwa sakralnego w diecezji przemyskiej. W kazaniach występował przeciwko programowej ateizacji społeczeństwa, walce z religią i nietolerancji władz wobec wierzących. W 1967 wysunięty przez prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego do Komisji Wspólnej Rządu i Episkopatu, co wywołało konflikt z władzami i zamrożenie prac komisji do 1980. W 1970 zainicjował utworzenie pierwszego Diecezjalnego Ośrodka Duszpasterstwa Akademickiego przy kościele Chrystusa Króla w Rzeszowie. Popierał inicjatywy obywatelskie domagające się respektowania konstytucji, wspierał opozycję demokratyczną, m.in. utworzenie w 1978 Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej oraz w 1979 Przemyskiego Komitetu Samoobrony Ludzi Wierzących.
Od IX 1980 wspierał „S”, m.in. odprawiał uroczyste msze św. w intencji związku, poświęcał krzyże i sztandary, udzielał wsparcia inicjatywom na rzecz upamiętnienia przeszłości.
Po 13 XII 1981 zaangażowany w pomoc dla „S”, wspierał kapłanów szykanowanych i represjonowanych przez władze. Publicznie domagał się zwolnienia internowanych i rozpoczęcia dialogu z narodem (dożynki na Jasnej Górze, 5 IX 1982). Udzielał wsparcia KIK i inicjatywom katolickim związanym z organizacją niezależnej kultury i oświaty (tygodnie kultury chrześcijańskiej, katolickie tygodnie historyczne w Rzeszowie, ogólnopolskie przeglądy zespołów oazowych w Stalowej Woli). Wspierał działalność wydawniczą poza cenzurą, m.in. w ramach Biblioteczki Przemyskiej, gdzie rozpoczęto wydawanie serii książek opisujących historię diecezji przemyskiej, wydawanie nieregularnego tygodnika diecezjalnego „Rola Katolicka”, a nast. tygodnika społeczno-kulturalnego „San”. 5 XI 1984 zainicjował powołanie Instytutu Wyższej Kultury Religijnej w Stalowej Woli, w 1988 powołał Diecezjalną Radę Kultury, w skład której weszli przedstawiciele środowisk katolickich. Był obiektem stałego zainteresowania aparatu represji PRL. W odwecie za słowa zawarte w kazaniach, do 1974 władze nie zgadzały się na jego wyjazd do Rzymu z wizytą ad limina apostolorum.
Od 1995 honorowy członek „S”, od 1996 Związku Sybiraków.
Autor publikacji o nauce społecznej, m.in. Poruszyć bryłę świata (1985) oraz opracowań wspomnieniowych i autobiograficznych, m.in. W starciu z totalitaryzmem (1994), wspólnie z Lucyną Żbikowską: Arcybiskup Ignacy Tokarczuk. W służbie Kościoła i narodu (1997), Od Zbaraża do Przemyśla (1998), Kazania pod specjalnym nadzorem (1998), Z przemyskiej »twierdzy« (1999), z Mariuszem Krzysztofińskim, Nie można zdradzić Ewangelii (2012).
Odznaczony Orderem Orła Białego (2006), pośmiertnie Krzyżem Wolności i Solidarności (2018); 2007-2009 członek kapituły Orderu Orła Białego; dr h.c. KUL i Uniwersytetu Rzeszowskiego (2009); uhonorowany Nagrodą Honorową IPN Świadek Historii (2012).
1963-1989 rozpracowywany przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach TEOK (nr 22265); 6 XI 1975 – 12 I 1990 przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach SO krypt. Arka; 6 V 1972 – 10 X 1989 przez Wydz. IV KW MO w Rzeszowie (od 1975 w Przemyślu) w ramach SOR krypt. Capito; 18 XII 1975 – 8 XII 1989 przez Wydz. IV KW MO/WUSW w Rzeszowie w ramach SO krypt. Arka II.
Region Południowo-Wschodni, Przemyśl