Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/13303,Demonstracja-ekologiczna-w-Darlowie-27-II-1989.html
26.04.2024, 19:15

Demonstracja ekologiczna w Darłowie 27 II 1989

"Demonstracja ekologiczna w Darłowie 27 II 1989", największa legalna manifestacja w woj. koszalińskim, w której wzięło udział ok. 1 tys. osób, działaczy „S” i Ruchu WiP; stanowiła zwieńczenie długotrwałego sporu mieszkańców Darłowa i okolicznych miejscowości z władzami państwowymi w związku z planem budowy elektrowni atomowej nad jez. Kopań k. Darłowa. Konflikt rozgorzał na zebraniu mieszkańców 22 VI 1988, funkcjonariusze MO zatrzymali wówczas na kilka godzin organizatorów spotkania; na nast. spotkaniu 21 VII 1988, zorganizowanym przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, postanowiono wystosować list otwarty do Sejmu PRL, zawiązał się też Ekologiczny Komitet Obywatelski Czuwanie z Jadwigą Czarnołęską-Gosiewską na czele. Zadaniem Komitetu było prowadzenie mediacji z władzami; w ciągu 2 mies. EKO Czuwanie przy wsparciu Ruchu WiP zebrał ok. 14 tys. podpisów pod listem protestacyjnym. 4 X 1988 mieszkańcy spotkali się w Darłowie z przedstawicielem Biura Pełnomocnika Rządu ds. Rozwoju Energetyki Jądrowej oraz ekspertami, wsparcia darłowianom udzielił biskup koszalińsko-kołobrzeski Ignacy Jeż, pisząc list do Jerzego Bijaka, podsekretarza stanu w rządzie PRL. 20 I 1989 ulicami Darłowa przemaszerowało 10 uczestników Ruchu WiP z transparentami, akcję powtórzono 19 II z udziałem ok. 15 osób, łącznie rozdając ok. 3 tys. ulotek. 27 II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. 1989 EKO Czuwanie wraz z WiP oraz Franciszkańskim Ruchem Ekologicznym zorganizowało legalny wiec przeciwko budowie elektrowni atomowych w Polsce, wsparcia politycznego udzielili działacze TZR Pomorza Środkowego Koszalin-Słupsk; wiec zgromadził ok. 1 tys. osób, m.in. przedstawicieli „S” z zakładów w Darłowie: Famarolu, Fabryki Mebli, Kutry. Po przemówieniach przedstawicieli poszczególnych organizacji, m.in. J. Czarnołęskiej-Gosiewskiej, Cezarego Łazarewicza (WiP), Franciszka Saka (TZR „S”), zebrani przeszli ulicami Darłowa z transparentami „Solidarności” oraz hasłami: „Chcemy domów nie atomów”, „Raz, dwa, trzy – promieniujesz ty”, „Realny socjalizm = elektrownie atomowe zamiast masła” itp. Manifestacja dotarła pod Pomnik Tysiąclecia, gdzie przemówił przedstawiciel Amnesty International. Kolejna demonstracja odbyła się 28 IV 1989, połączono ją z kampanią przedwyborczą kandydatów „S” do Sejmu i Senatu; zgromadziła ok. 500 osób. Darłowscy ekolodzy problem rozwoju energetyki atomowej poruszyli 14-15 V 1989 na Międzynarodowym Sympozjum Ekologicznym w Darłowie.

Od X 1988 SB RUSW w Koszalinie prowadziła obserwację pod krypt. Wat wobec J. Czarnołęskiej-Gosiewskiej.

 

Rafał Marciniak

Opcje strony