Encyklopedia Solidarności

https://encysol.pl/es/encyklopedia/hasla-rzeczowe/14127,Parafia-sw-Klemensa-Dworzaka-we-Wroclawiu.html
27.04.2024, 02:00

Parafia św. Klemensa Dworzaka we Wrocławiu

Parafia św. Klemensa Dworzaka we Wrocławiu, erygowana w 1925 w dzielnicy Grabiszynek, początkowo msze św. odprawiano w kaplicy cmentarnej, w 1928 konsekrowano nowo wybudowany kościół, zniszczony później w czasie II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II Komisja Krajowa NSZZ „Solidarność”, II, tzw. II Krajówka, powstała w III 1982 w Trójmieście z inicjatywy: Tadeusza Harasimowicza (od XII 1981 na emeryturze, wcześniej gł. księgowy w Gdańskich Zakładach Rybnych, doradca tamtejszej KZ „S”), Józefa Koska (dźwigowy w Zarządzie Portu Gdynia), Pawła Slezyngiera (mistrz na Wydz. K-2 Stoczni im. Komuny Paryskiej w Gdyni, przewodniczący „S” na największym wydziale stoczni), Jana Gawina (w III 1982 w SKP, od X 1982 pracownik Okręgowego Przedsiębiorstwa Wodno-Kanalizacyjnego w Gdyni), Pawła Zińczuka (ze Stoczni Gdańskiej im. Lenina, od IX 1980 łącznik Wydz. P-1 z Komitetem Założycielskim „S” w SG, nast. członek KZ), Janusza Satory (w 1980 w WZZ, w VIII 1980 członek KS w Elmorze; nast. wiceprzewodniczący KZ; 15 XII 1981 organizator 1-dniowego strajku w zakładzie, nast. w ukryciu), Ryszarda Jankowskiego (ze Stoczni Nauta w Gdyni), Jana Kisielewskiego, we współpracy z Tadeuszem Kulczyńskim (z Gdańskiej Stoczni Remontowej) i przedstawicielami Stoczni Północnej im. Bohaterów Westerplatte: Andrzejem Adamczykiem, Romanem Wyżlicem, Janem Wójcikiem. W komórce poligraficznej II Krajówki byli: Andrzej Andrzejewski, Justyn Baranowski, Witold Szaniawski; Tadeusz Szozda (łącznik z II KK). Członkowie II Krajówki m.in. kolportowali pisma podziemne („Tygodnik Mazowsze”, „Solidarność Narodu”). 28 VIII 1982 wystosowano „Apel do społeczeństwa” nawołujący do udziału w manifestacjach. Nazwa organizacji (miała posłużyć do sygnowania dokumentów) była kwestią sporną: II KK NSZZ „S” zaproponował T. Harasimowicz, by nadać większą rangę programowi, nad którym pracowali przedstawiciele największych zakładów Trójmiasta. Dokument: „Program budowy ugody narodowej” został ostatecznie zredagowany w VII 1982 przez P. Slezyngiera we współpracy z T. Harasimowiczem i P. Zińczukiem (podczas spotkania w jego mieszkaniu); był to przeredagowany tekst tez Prymasowskiej Rady Społecznej (opublikowanych 5 IV 1982). Wydany 4 VIII 1982 program podpisano: „Delegaci i Pracownicy. II KK NSZZ «S» (działająca na czas zawieszenia Związku)”. Zastrzeżenie to dołączono, by podkreślić, że II Krajówka nie dąży do przejęcia władzy w „S”. Żądano m.in.: odwołania stanu wojennego, likwidacji ograniczeń praw i swobód obywatelskich, uwolnienia internowanych, uniewinnienia aresztowanych, przywrócenia do pracy zwolnionych za działalność związkową, zaniechania represji wobec pracowników nauki. Spotkania II Krajówki odbywały się: w mieszkaniach T. Harasimowicza w Sopocie, P. Zińczuka w Gdańsku, w mieszkaniu przy ul. Leczkowa, na przystankach SKM Gdańsk Politechnika i Gdynia-Redłowo, w parkach. W V 1982 na Łysej Górze w Sopocie członkowie II Krajówki spotkali się z poszukiwanym listem gończym Bogdanem Lisem, który interesował się nastrojami w zakładach pracy; postanowiono utrzymywać kontakt, II Krajówka zobowiązała się przekazać mu przez łącznika opracowany program organizacji. II Krajówka została rozbita na przełomie XII 1982/I 1983; 9 XII 1982 zatrzymano, nast. aresztowano P. Slezyngiera, 19 I 1983 – J. Koska, 24 I 1983 – T. Harasimowicza, 27 I 1983 – J. Gawina, 7 II 1983 – P. Zińczuka, 30 V 1983 – R. Jankowskiego, na pocz. VII 1983 – J. Satora. J. Kisielewski od I 1983 ukrywał się, późn. został zatrzymany. 27 VII 1983 ppłk Stefan Rutkowski, Naczelnik Wydz. Śledczego WUSW w Gdańsku, wniósł wniosek o umorzenie śledztwa na mocy amnestii. 16 XI 1983 Sąd Rejonowy w Gdańsku umorzył śledztwo. wojny światowej. Nowa polska parafia działająca od 1945 zajęła dawny dom gminy ewangelickiej Trójcy Świętej przy al. Pracy, gdzie jezuici urządzili dwie kaplice. W 1980 parafia liczyła ok. 18 tys. wiernych. 1978-1987 proboszczem i przełożonym domu zakonnego był o. Adam Wiktor SJ.

Od VIII 1980 kościół był miejscem silnie związanym z „S” ze względu na bliskość dużych zakładów przemysłowych (m.in. Państwowej Fabryki Wagonów Pafawag, Dolnośląskich Zakładów Wytwórczych Maszyn Elektrycznych Dolmel, Fabryki Maszyn Rolniczych Agromet-Archimedes, Fabryki Automatów Tokarskich), a o. A. Wiktor był jednym z wrocławskich kapelanów „S”.

Po 13 XII 1981 parafia włączyła się w pomoc represjonowanym i ich rodzinom. W każdą niedzielę o godz. 13 odbywały się msze św. w intencji ludzi pracy i Ojczyzny, zamawiane przez załogi zakładów; robotnicy przynosili teksty modlitw i wota (m.in. symbole „S”). Po amnestii z VII 1984 w mszach brali udział przywódcy dolnośląskiej „S”: Piotr Bednarz, Władysław Frasyniuk, Józef Pinior, także znani działacze z innych regionów, m.in. Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa, uczestniczyli także wrocławscy aktorzy (m.in. Bogusław Kierc) recytujący wiersze patriotyczne. W ważne rocznice odbywały się uroczyste msze połączone z odsłonięciem tablic pamiątkowych, np. w 1985 w związku z 50. rocznicą śmierci marsz. Józefa Piłsudskiego. Niejednokrotnie po wyjściu z kościoła wierni byli atakowani przez ZOMO. 15 VIII 1982 o. A. Wiktor przeniósł z dolnej kaplicy do głównego ołtarza obraz Matki Bożej Pocieszenia, która zyskała miano Matki Robotników. Uczestniczono w pielgrzymkach (m.in. na Jasną Górę, do Trzebnicy, Wambierzyc). Parafia była też miejscem schronienia dla działaczy zagrożonych zatrzymaniem przed zapowiedzianymi manifestacjami. Od 1982 działało Duszpasterstwo Ludzi Pracy, od 1983 Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy; odbywały się spektakle teatralne, seanse filmowe, wykłady o tematyce historycznej (wśród wykładowców byli m.in. Lothar Herbst, Stanisław Kolada, Antoni i Tadeusz Lenkiewiczowie, Krzysztof Turkowski, Henryk Wolniak), odczyty prowadzone w ramach Tygodni Kultury Chrześcijańskiej. W okresie reaktywowania „S” parafia była faktyczną siedzibą RKW „S” Dolny Śląsk – funkcjonował tu punkt informacyjny, do którego zgłaszały się zakłady chcące przystąpić do reaktywowanej „S”, obradowało Prezydium RKW.

W 2012 parafia liczyła prawie 13 tys. wiernych; działało kilkanaście ruchów oraz wspólnot, w tym DLP. Od 2008 funkcję proboszcza pełni o. Jacek Siepsiak SJ.

Kamil Dworaczek

Opcje strony